Sanayi Devrimi Nedir ve Sonuçları Nelerdir?

Sanayi, üretim, bilim ve teknoloji gibi kavramlar her geçen gün önem kazanmakla birlikte bu alanlardaki çalışmalar da ivmeli bir biçimde hızlanmaktadır. Fabrikaların ve seri üretimin neredeyse hayatın her alanına entegre edildiği bir dönemde yaşamaktayız. Dolayısıyla bu fabrikalaşma ve seri üretime geçiş sürecinin temellerini oluşturan sanayi devrimi birçok insan tarafından merak edilmektedir. Bu yazıda öncelikle sanayi devrimi hakkında temel bilgilerden bahsedilip ardından sanayi inkılabının sonuçlarına değinilmiştir.

Sanayi devrimi, 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de ortaya çıkarak kısa bir zaman içerisinde tüm dünyayı etkisi altına alır. Öncelikle demir – çelik ve tekstil alanlarında başlayıp ardından üretim çatısı altındaki bütün alanlara yayılım gösterir. Çalışan (Aktif / Faal) nüfusun sektörel dağılımlarında değişiklikler meydana getirmesinin yanı sıra ülkeler arasındaki dengelerin değişmesinde, ülkelerin gelişmişlik ve kalkınma seviyelerinde önemli bir rol oynar. Buna ek olarak toplumların yaşam standartları ve çalışma ortamlarında da değişiklikler meydana gelir. İnsan gücüne dayalı üretim şeklinden makine gücüne dayalı üretim şekline geçilir. Buhar makinesinin icat edilmesiyle dokumacılık ve madencilik gibi alanlarda makineleşme faaliyetleri hız kazanır. sanayi inkılabının başlangıcında ortaya çıkan buharlı makinelerin yerini zamanla bilim ve teknolojinin hızla gelişmesine bağlı olarak elektrik, petrol ve doğalgaz gibi akaryakıtlarla çalışan makineler alır. Sanayisi hızla gelişen devletlerin ham maddeye ve pazara ihtiyaç duymaları sonucunda sömürge yarışları başlar. Fabrikaların kurulmasına bağlı olarak şehirlerde iş olanakları artar ve köylerden şehirlere göçler başlar.

İlginizi çekebilir ————> Fast Food İş Fikri

Sanayi inkılabının etkileri sadece ortaya çıktığı dönemi kapsamamakla birlikte günümüzde de devam etmektedir. Günlük yaşantımızın birer parçası haline gelen bilgisayar, akıllı telefon, tablet ve şarj cihazı gibi çeşitli ürünlerin geliştirilmesinin temeli de sanayi inkılabına dayanmaktadır. Bunlara ek olarak son dönemlerde üzerinde yoğunlaşılan yapay zeka çalışmalarında da sanayi inkılabının tesirinin olduğu görülmektedir. Yazının devamında sanayi inkılabının sonuçları maddeler halinde genel hatlarıyla açıklanmıştır.

​Sanayi Devrimi Sonuçları

Sanayi devrimin sonuçları incelendiğinde büyük bir kısmının olumlu nitelikte olduğu görülmekte fakat bir kısmı ise olumsuz nitelik taşımaktadır. Sanayi devrimin sonuçları şunlardır:

• Hızla sanayileşen devletlerde yaşam standartları ve üretim miktarı bakımından büyük oranda artış gerçekleşir.
• Tren ve gemi üretimi kolaylaşarak yük taşıma kapasitesi ve hızı artar. Buna bağlı olarak uluslararası ticarette önemli gelişmeler yaşanır.
• Sanayisi gelişen ülkelerin ham madde ve pazar ihtiyacına bağlı olarak sömürge yarışı hız kazanır ve bu yarış 1. Dünya Savaşı’nın başlamasına sebep olan faktörler arasında yer alır.
• Üretim ve çalışma konusunda yaşanan gelişmeler sonucunda kapitalizm, sosyalizm ve liberalizm gibi çeşitli fikir akımları ortaya çıkar.
• Nüfusun büyük bir bölümünün şehirlere göç etmesiyle tarım sektörü değer kaybetmeye başlar. Toprağın öneminin azalmasından ötürü toprak sahiplerinin gücü zamanla azalırken, ticaret faaliyetleriyle uğraşan burjuva sınıfının gücü ve önemi artar.
• Şehirlerin nüfusunun orantısız bir biçimde artışına bağlı olarak çarpık kentleşme (gecekondulaşma) ortaya çıkarak şehir ve bölge planlama konusunda sorunlar ortaya çıkmaya başlar.
• Sanayi tesislerinin faaliyetleri sırasında yeterli düzeyde tedbirlerin alınmaması sonucunda tarım alanları ve ormanlık bölgeler hasar görmeye başlayarak hava kirliliği oluşumuna zemin hazırlar.
• Ülkelerin kalkınma hızı ve gelişmişlik düzeyleri arasındaki fark hızla açılır. Sanayisi gelişen ülkelerde üretim ve kalkınma hızı artarken sanayinin gelişimine ayak uyduramayan ülkeler ham madde, sömürge ya da açık pazar haline dönüşür.
• Bilimsel ve teknik gelişmelerin hız kazanmasıyla icatların sayısı artar, hayat standartlarının yükselmesiyle birlikte insan ömrü uzar.
• Atölyelerin yerini fabrikalar alarak makineler aracılığıyla seri üretime geçilir. Büyük şirketler ve fabrikaların kurulmasıyla işçi sınıfı ortaya çıkar, bu sınıfın haklarını korumak ve iyileştirmek amacıyla çeşitli sendikalar oluşturulur.
• Osmanlı Devleti sanayi ve teknoloji konusunda Avrupa’nın gerisinde kalarak Avrupa ile rekabet edemeyecek konuma gelir ve Avrupa için açık pazar olarak nitelendirilir.
• Osmanlı Devleti’nde atölyelerin ortadan kalkmasına bağlı olarak işsizlik oranı artar ve dış ticaret dengesi bozulur. Dış ticaret dengesinin bozulması sonucunda Osmanlı Devleti dışarıya ham madde ihracatı yapan ve dışarıdan mamül (fabrikada işlenmiş ürün) ithal eden bir devlet haline dönüşür. Ekonominin bu derece gerilemesine bağlı olarak Osmanlı Devleti’nin çöküşü ciddi miktarda hız kazanır.